تا به حال وقوع آتش سوزی در مکان‌های مختلف جان و مال بسیاری از افراد را گرفته است. برای جلوگیری از این خطر غیر مترقبه و خسارات احتمالی بعد از آن سیستم‌ها و ابزارهای مختلفی طراحی شده اما آنچه که در پیشگیری از این خطر می‌تواند نقش کمک کننده داشته باشد، سیستم‌های کشف و اعلام حریق است.
تنوع و گستردگی این سیستم به قدری زیاد است که پرداختن به تمام نکات آن در این مقاله امکان‌پذیر نیست، لذا سعی کرده‌ایم در این نوشته به مهمترین نکات این موضوع بپردازیم. اگر شما متعهد به ساخت ساختمانی با رعایت استانداردهای آتش نشانی هستید حتما نیازمند نسب تجهیزات مختلف این سیستم در ساختمان خود خواهید بود. با خواندن این مقاله از وبلاگ نیکوکار با نکات کلیدی مهم در هنگام خرید محصول آشنا خواهید شد.
سیستم‌های کشف و اعلام حریق چیست؟
سیستم‌های کشف و اعلام حریق مجموعه‌ای از تجهیزات آتش نشانی است که کار گروهی و هماهنگ آن‌ها در جهت خبر دادن و آشکارسازی وقوع حریق در مناطق مسکونی، محیط سازمان یا هر محیط دیگری، انجام می‌گیرد.
معمولا آتش سوزی در زمان‌هایی رخ می‌دهد که تایم کاری تمام شده است و کسی در اداره یا سازمان حضور ندارد، بنابراین نصب سیستم اعلام حریق در این اماکن ضروری است.
یکی از مشکلات سیستم اعلام حریق وجود آلارم‌های کاذب در اثر عملکرد نادرست دتکتورها است. سیستم‌های کشف و اعلام حریق عرضه شده در نیکوکار با استفاده ار به روزترین تکنولوژی‌ها ساخته شده اند و تمام خطاها و مشکلات در آن‌ها به حداقل ممکن رسیده است.
تفاوت سیستم های کشف و اعلام حریق با اطفا حریق خودکار چیست؟
در حالیکه سیستم‌های اعلام حریق به محض دریافت اولین نشانه مانند دود و حرارت زیاد ناشی از آتش اعلام حریق می‌نمایند، سیستم‌های اطفا حریق خودکار نیز دارای یک تابلوی مرکزی خاصی بوده و به محض دریافت آلارم به صورت اتوماتیک شروع به خاموش کردن آتش می‌نمایند. یکی از اجزای این سیستم انواعاسپرینکلر آتش نشانیمی‌باشد.
انواع سیستم‌های کشف و اعلام حریق در چند دسته قرار می‌گیرند؟
انواع سیستم اعلام حریق در 4 دسته زیر قرار می‌گیرد:
متعارف یا معمولی: و اما سیستم اعلام حریق متعارف چیست؟ در این نوع سیستم معمولا تمام فضا به چندین منطقه یا زون تقسیم‌بندی می‌شود، هر یک از این زون‌ها نام جداگانه‌ای دارند و درنهایت تمامی این مناطق به سیستم کنترل پنل مرکزی متصل می‌شوند.
در این سیستم به هنگام آتش سوزی نمی‌توان محل دقیق آن را مشخص کرد و برای رفع این مشکل معمولا از تجهیزات جانبی دیگر مانند چراغ سر درب که معمولا در بالای درب هر واحد در ساختمان‌های مسکونی قرار دارد، استفاده می‌شود.
آدرس‌پذیر: این نوع از سیستم اعلام حریق به دلیل تشخیص دقیق مکان آتش سوزی، نسبت به سایر سیستم‌ها متمایز است. در این نوع سیستم به تمامی مدارهای داخلی و قطعات که روی یک مسیر به نام لوپ قرار گرفته‌اند، آدرس منحصر به فردی داده می‌شود تا در هنگام وقوع حریق محل دقیق آن به پنل مرکزی اعلام شود.
بی‌سیم: در این نوع سیستم اتصال بین اجزا از طریق امواج رادیویی، بلوتوث و دیگر امواج برقرار می‌شود. سیستم بی‌سیم از نظر نوع عملکرد شبیه سیستم آدرس‌پذیر است.
هوشمند: این سیستم به عنوان یکی از سیستم‌های جدید اعلام حریق شناخته می‌شود که عموما شبیه سیستم آدرس‌پذیر است. یکی از نکات مهم و جالب در مورد سیستم‌های هوشمند این است که تجهیزات به کار رفته در آن‌ها برای تمام موارد مانند میزان حساسیت قابل تنظیم بوده و می‌توانند عوامل حریق را از عوامل مشابه تمیز دهند به عنوان مثال دتکتورهای دودی قابلیت تفکیک نوع دودهای وارد شده به محفظه خود را دارند.
علاوه بر این ویژگی در این سیستم‌ها امکان ارتباط تمامی سیستم‌های امنیتی در محل با یکدیگر فراهم شده است. به عنوان مثال: به هنگام تشخیص دود توسط دتکتورهای دودی، کنترل پنل مرکزی دستور راه‌اندازی سیستم تهویه در راهروها و همچنین انتقال آسانسور به امن‌ترین نقطه جهت خروج ساکنین به سیستم امنیت و برق ساختمان را ارسال می‌کند.
اجزای سیستم‌های کشف و اعلام حریق شامل چه مواردی است؟
به طور کلی اجزای سیستم اعلام حریق شامل دتکتورها، شستی‌ها، آژیرها و فلاشرها، کنترل پنل و ماژول‌ها است که در ادامه به توضیح هر یک می‌پردازیم:
دتکتورها: دتکتورها جزو آشکارسازهای سیستم‌های کشف و اعلام حریق هستند که بسته به اینکه سنسورهای آن‌ها به کدام مشخصه آتش حساس هستند، می‌توانند وقوع آتش سوزی را به کنترل پنل مرکزی اطلاع دهند. این سیستم به دو جز دتکتور دودی و دتکتور حرارتی تقسیم می‌شود.
- دتکتور دودی: دتکتور دودی یه باکس یا محفظه بوده که دارای حسگرهایی است که نسبت به دود حساس هستند و در صورت شناسایی دود هشدار می‌دهند.
- دتکتور حرارتی: این دتکتور انواع مختلفی دارد اما عملکرد کلی آن به این صورت است که نسبت به افزایش دمای محیط حساس بوده و اعلام حریق می‌کند.
شستی‌ها: شستی‌های اعلام حریق جزو آن دسته از تجهیزات کشف و اعلام حریق هستند که توسط انسان فعال شده و حریق را اطلاع رسانی می‌کنند، بدین صورت که در صورت شناسایی حریق، این شستی توسط افراد فشار داده می‌شود تا خطر به سیستم مرکزی اعلام شود. این گروه از تجهیزات اعلام حریق بهتر است در محل‌هایی که رفت و آمد افراد زیاد است، نصب شوند.
آژیرها و فلاشرها: آژیرها و فلاشرها یکی دیگر از تجهیزات اعلام حریق هستند که با ایجاد صدا و نیز علائم دیداری (چراغ چشمک زن) وقوع حریق را اعلام می‌کنند.
کنترل پنل: کنترل پنل آتش نشانی در مرکز سیستم اعلام حریق قرار گرفته و ارتباط بین تمامی بخش‌ها مانند دتکتورها، شستی‌ها و … را برقرار می‌سازد. این تجهیز بعد از بررسی صحت اطلاعات دریافتی، انتقال اطلاعات جهت اقدامات ضروری برای مهار حریق را انجام می‌دهد.
ماژول‌ها: در سیستم‌های اعلام حریق متعارف یا آدرس‌پذیر از تجهیزاتی به نام ماژول یا اینترفیس استفاده می‌شود. این تجهیزات جهت ارتباط سیستم‌ها جانبی مانند پمپ‌های آتش نشانی و آسانسورهای دمنده فشار مثبت به منظور خاموش یا روشن شدن، به کار می‌روند.
ضوابط و استانداردهای نصب و انتخاب تجهیزات اعلام حریق چیست؟
مناطقی که تحت پوشش سیستم اعلام حریق قرار می‌گیرند (زون):
آگاهی به موقع از محل حریق برای کنترل آن اهمیت بسیاری دارد بنابراین در طراحی سیستم‌های اعلام حریق هر ساختمان به چندین منطقه تحت عنوان زون تقسیم می‌شود.
در هر ساختمانی تقسیم بندی منطقه‌ها بر اساس کاربری و مساحت فضاها، کاربرد آن ناحیه در کل ساختمان یا میزان پایداری، مقاومت در برابر حریق و بر اساس موارد مربوط به مقررات ملی ساختمان انجام می‌گیرد، در نتیجه طراحی سیستم اعلام حریق و منطقه بندی سیستم از منطقه‌بندی ذکر شده تبعیت خواهد کرد.
منطقه یا زون به بخشی از ساختمان اطلاق می‌شود که در صورت بروز آتش سوزی در آن‌جا، توسط نشانگرهای سیستم اعلام حریق و به صورت مجزا از نشانگرهای مناطق دیگر مشخص میگردد.
در طراحی زون‌ها باید به نکات زیر توجه شود:
- مساحت هر منطقه در سیستم اعلام حریق از 2000 متر مربع نباید بیشتر باشد.
- در صورتی که مجموع مساحت طبقات کل ساختمان از 300 متر مربع بیشتر باشد، بایستی به هر طبقه یک زون تعلق بگیرد.
- در صورتی که مجموع مساحت طبقات ساختمان از 300 متر مربع کمتر باشد، یک زون قابلیت پوشش بیش از یک طبقه را دارد.
- تمامی کاشف‌هایی که در فضای راه پله دودبند قرار گرفته‌اند باید در یک زون جداگانه قرار بگیرند و همچنین تمامی شستی‌هایی که در خروجی‌های نهایی به فضای آزاد قرار گرفته‌اند می‌توانند با این زون ترکیب شوند.
- شستی‌های موجود در در تراز هر طبقه باید در محل پیش ورودی واحدها جنب مسیر فرار همان طبقه قرار بگیرند و باید با زون همان طبقه یکی شود.
- فضاهایی مانند موتورخانه‌ها، داکتها و … در صورت قرار گرفتن با فضاهای دیگر در یک زون، جهت کاهش سردرگمی هنگام یافتن فضاهای ذکر شده حین آتش سوزی در طراحی و پیاده سازی می‌توان هر یک را زون مجزایی لحاظ نمود.
- در هنگام وقوع آتش سوزی طول مسیر جستجو جهت یافتن محل حریق نباید از 60 متر بیشتر باشد و در بناهایی که تعداد زیادی منطقه مشابه در طول یک مسیر قرار گرفته‌اند به منظور کاهش زمان دسترسی به این مناطق باید از چراغ‌های نشانگر جهت شناسایی محل حریق استفاده گردد.
معیار انتخاب و نصب شستی، کاشف، فلاشر و آژیرهای اعلام حریق:
شستی‌های اعلام حریق:
در نصب شستی‌ها باید نکات زیر مد نظر قرار گیرد:
- محل نصب شستی‌ها باید در دید همگان باشد.
- شستی‌های اعلام حریق باید در ارتفاع ۲۰ ±۱۴۰ سطح زمین نصب شوند.
- شستی‌ها باید در راهروها و مجاورت درب پلکان خروجی نصب شوند.
- حداکثر فاصله پیمایش جهت دستیابی به شستی اعلام حریق از 45 متر نباید بیشتر باشد.
- در محل ورودی رمپ، زیرزمین‌ها و در ورودی راه پله، نصب شستی اعلام حریق ضروری است.
کاشف‌های حریق:
مشخص کردن محل آتش سوزی در هر ساختمان وابسته به منطقه‌بندی دقیق در طراحی، انتخاب درست کاشف‌ها و نوع تجهیزات می‌باشد. در نتیجه انتخاب کاشف‌های حریق متناسب با محیط اهمیت زیادی دارد.
کاشف‌ها با توجه به تشخیص چند مشخصه حریق انتخاب می‌شوند، که در ذیل به این کاشف‌ها اشاره می‌کنیم.
کاشف‌های دودی:
- شعاع پوشش این کاشف‌ها در سقف صاف و بدون مانع حدود 7.5 متر است.
- حداکثر ارتفاع برای نصب کاشف‌های دودی حدود 10.5 متر بوده و در فضاهایی که بیشتر از 10.5 متر ارتفاع دارند باید از سایر کاشف‌های حریق دودی مانند کاشف نوری خطی استفاده کرد.
- در سقف‌های بدون مانع، حداکثر فاصله کاشف‌های دودی از یکدیگر 10.6 متر است.
- در راهروهایی که عرض آن‌ها 2 متر یا کمتر می‌باشد، فاصله کاشف‌ها از یکدیگر می‌تواند تا 15 متر افزایش یابد.
- حداقل فاصله نصب کاشف‌های دودی از دیوار باید ۰.۵ متر باشد.
- حداقل فاصله نصب کاشف‌های دودی از دریچه هوا باید 1 متر باشد.
- حداقل فاصله نصب کاشف‌های دودی از اسپرینکلرها باید 6 متر باشد.
- حداکثر فاصله نصب کاشف‌های دودی از بازشوی آسانسور یا شفت‌ها باید 1.5 متر باشد.
- نصب کاشف‌های دودی داکتی (کانالی)، در صورتیکه از دستگاه هواساز جهت تهویه مطبوع استفاده شده باشد، ضروری است.
کاشف‌های حرارتی:
- شعاع پوشش کاشف حرارتی در سقف‌های صاف و بدون مانع حدود 5.3 متر است.
- در فضاهایی که در حالت عادی احتمال وجود دود می‌باشد باید از کاشف‌های حرارتی استفاده کرد و در صورتی که در این مکان‌‌ها تغییرات ناگهانی دما وجود ندارد باید از کاشف‌های حرارتی افزایشی استفاده کرد.
- در رختشوی منزل، فضاهای پارکینگ‌ها و اتاق دیزل باید از کاشف‌های حرارتی استفاده نمود.
- فاصله بین کاشف‌های حرارتی در سقف‌های بدون مانع، حداکثر 7 متر است.
- فاصله کاشف‌های حرارتی از یکدیگر در راهروهایی با عرض 2 متر یا کمتر، حداکثر می‌تواند تا 10.6 متر افزایش یابد.
- ارتفاع نصب کاشف‌های حرارتی بر اساس کلاس حساسیت کاشف حداکثر 7.5 و 9 متر است.
- فاصله کاشف‌های حرارتی از دیوار حداقل ۰.۵متر است.
در صورتیکه مانع یا برجستگی بر روی دیوار وجود داشته باشد ( ارتفاع مانع کمتر از 250 میلی متر) فاصله کاشف حریق تا مانع باید به اندازه دو برابر ارتفاع مانع یا برجستگی در نظر گرفته شود و در صورتیکه ارتفاع مانع بیشتر از 10 درصد ارتفاع کف تا سقف باشد ضمن اینکه فاصله 50 سانتی‌متری تا مانع باید رعایت شود، کاشف‌های حریق در دو طرف مانع بایستی نصب گردد.
در صورتیکه مانع، قفسه یا دیواره‌ای وجود داشته باشد که فاصله آن از سقف کمتر از 30 سانتی‌متر باشد باید در دو طرف مانع کاشف حریق نصب شود.
پنل (دستگاه) اعلام حریق:
- پنل مرکزی باید در موقعیت مناسب ساختمان (معمولا ورودی ساختمان یا طبقه همکف) نصب گردد، و در صورت نصب در این محل شرایط ایمنی آن اعم در مقابل حریق (ترجیحا ایزوله در برابر حریق) و موارد دیگر تامین شود. یا احتمال وقوع آتش در آن منطقه کمتر باشد.
- پنل اعلام حریق ترجیحا در محلی نصب شود که نگهبان یا پرسنل نگهدارنده حضور داشته باشد.
- در محل نصب پنل مرکزی ضرورت دارد که روشنایی وجود داشته باشد و در صورت قطع برق از طریق از شرایط روشنایی اضطراری تامین شود.
- دستگاه اعلام حریق باید به سیستم اتصال به زمین، متصل شود.
- این سیستم باید مجهز به منبع تغذیه و شارژ بوده و در زمان قطع برق بتواند به مدت 24 ساعت فعال باشد و تا شدت جریان لازم را جهت 30 دقیقه فعال بودن فلاشرها و آژیرها تامین کند.
- ارتفاع نصب دستگاه اعلام حریق از کف تمام شده تا صفحه نمایش آن بایستی 1.5 متر باشد.
ادوات دیداری و شنیداری (فلاشرها و آژیرها)
- هنگام طراحی سیستم سیستم اعلام حریق صدای آژیرها در فضاهای عمومی باید حداقل 65 دسی بل در نظر گرفته شود.
- بر طبق استانداردها در بالا سر تخت خواب اتاق‌هایی که این ادوات در آن نصب شده است نباید از 75 دسی بل کمتر باشد.
- در مکان‌هایی که نویز محیط بیشتر از 60 دسی بل است، شدت صوتی حداقل 5 دسی بل بالاتر از شدت صوتی محیط به منظور آگاهی افراد، باید توسط ادوات هشدار دهنده تولید گردد.
- در مکان‌هایی که نویز محیط بیشتر از 90 دسی بل بوده یا در حالت عادی از ادوات حفاظت شنیداری استفاده میگردد باید از علایم دیداری مانند فلاشر استفاده شود.
- اماکنی مانند سالن اجتماعات، موتور خانه مرکزی، محوطه استخر و پارکینگ و همچنین مجاور درب خروجی به گذر اصلی نیاز به نصب فلاشر دارد.
- در محیط‌های عمومی و تجمعی توصیه می‌شود از هشدار دهنده‌های گفتاری استفاده گردد.
- حداقل ارتفاع نصب ادوات شنیداری و دیداری 2.1 متر از کف تمام شده است.
- فرکانس‌هایی که توسط آژیرهای هشدار حریق تولید می‌شود باید در گستره 500 تا 1000 هرتز باشد.
- در ساختمان‌هایی که سیستم اعلام حریق دارند، توصیه می‌شود از ادوات هشدار دیداری با درجه حفاظت مناسب برای فضای بیرون استفاده شود.
در خرید تجهیزات کشف و اعلام حریق به چه نکاتی توجه کنیم؟
در هنگام انتخاب سیستم اعلام حریق باید به این نکته توجه داشته باشید که این سیستم دارای ضمانت نامه و گارانتی بوده تا در صورت بروز مشکل بتوان آن را تعویض کرد. همچنین باید محصولی را انتخاب نماییم که متناسب با سایر تجهیزات ایمنی موجود در ساختمان بوده و بتواند امنیت ساختمان را در برابر آتش تامین نماید.
توجه به مارک و برند محصول از دیگر نکات مهم است، باید محصولی را خریداری نماییم که مطابق با استانداردهای آتش نشانی بوده تا بتوانیم از امنیت آن اطمینان حاصل کنیم.
جنس قطعات و کیفیت آن بسیار مهم است، سعی کنید قطعاتی را خریداری نمایید که کیفیت خوبی داشته و بر طبق استانداردها ساخته شده باشند.
نکته آخر توجه به نوع کاربری ساختمان است. اینکه ساختمان مورد نظر تجاری، اداری، مسکونی و … باشد در انتخاب نوع سیستم اعلام حریق تاثیرگذار است.
بهترین مرکز فروش سیستم‌های کشف و اعلام حریق در تهران کجاست؟
صنایع فلزی نیکوکار مرکز فروش تجهیزات آتش نشانی در تهران است. این مجموعه با استفاده از به روزترین تکنولوژی‌ها و مطابق با استانداردهای آتش نشانی تمام محصولات خود را عرضه می‌کند. شما برای استعلام قیمت سیستم اعلام حریق می‌توانید با شماره‌های 02166973956 و 09356407035 تماس حاصل نمایید. مشاوران نیکوکار شما را در رابطه با آموزش نصب سیستم اعلام حریق راهنمایی خواهند کرد.