فرقی نمی‌کند که در خانه هستید، داخل ماشین حضور دارید یا در محل کار خود فعالیت می‌کنید، در هر شرایطی کپسول آتش نشانی یکی از وسایل بسیار مهم و ضروری به شمار می‌رود که در هر مکانی به آن نیاز خواهید داشت. با نگاهی گذرا به بسیاری از اخبار تلخ آتش‌سوزی می‌توان متوجه شد که در اثر نبود کپسول آتش نشانی مناسب در موقعیت، فاجعه‌ای بزرگ رقم خورده است و جان و مال انسان‌های زیادی در معرض خطرهای جدی قرار گرفته است. به همین دلیل، خرید کپسول آتش نشانی یک ضرورت برای مکان‌های گوناگون به شمار می‌رود.
اما همان‌طور که می‌دانید، کپسول آتش نشانی انواع مختلفی دارد که هریک برای کاربردهای خاصی مناسب است. در این مقاله راهنمای خرید کپسول آتش نشانی را به‌صورت جامع برای شما آماده کرده‌ایم. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید تا به تمام سؤالات شما دربارۀ کپسول‌های آتش‌نشانی پاسخ داده شود.
کپسول آتش نشانی چیست؟
بسیاری از ما در زندگی روزمرۀ خود کپسول آتش نشانی را از نزدیک دیده‌ایم. این کپسول‌ها عمدتاً یک مخزن استوانه‌ای‌شکل هستند که درون آن‌ها با مواد خاموش‌کنندۀ آتش پر شده است. بسته به نوع کپسول، این مواد می‌تواند گاز کربن دی‌اکسید (CO2)، فوم یا … باشند که در ادامه بیشتر در این زمینه بحث خواهیم کرد.
این تجهیز ایمنی، در ابتدای تولید از تنوع چندانی برخوردار نبود؛ اما در گذر زمان، با توسعۀ صنایع گوناگون، ماهیت آتش‌سوزی‌ها نیز تنوع پیدا کرد، به‌گونه‌ای که در حال حاضر کارشناسان این حوزه انواع آتش‌سوزی را در 6 کلاس مختلف طبقه‌بندی کرده‌اند.
همین مسئله باعث شده است که به مرور زمان، تنوع کپسول‌های آتش نشانی نیز افزایش پیدا کند. به همین دلیل برای خرید کپسول آتش نشانی باید حتماً با انواع این تجهیز به‌خوبی آشنا باشید.
کپسول‌های آتش نشانی از چه اجزایی تشکیل می‌شوند؟
بسته به نوع و اندازۀ کپسول ممکن است از تجهیزات مختلفی روی آن استفاده شود. اما در حالت کلی یک کپسول آتش نشانی شامل اجزای زیر است:
• بدنۀ استوانه‌ای کپسول که معمولاً از جنس فولاد ضدزنگ تولید می‌شود.
• دستۀ نگهدارنده که برای جابه‌جایی کپسول مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• اهرم یا ضامن که با فشاردادن آن، محتویات داخل کپسول با فشار به بیرون می‌ریزد.
• پین نگهدارنده که بین اهرم و دستۀ کپسول قرار می‌گیرد و به‌نوعی نقش پلمب را بازی می‌کند. برای استفاده از کپسول ابتدا باید پین از محل خود خارج شود.
• شیلنگ هدایت‌کننده که به کمک آن مواد خاموش‌کننده به موقعیت موردنظر هدایت می‌شود.
کلاس‌های آتش و نکات مهم در هنگام خرید کپسول آتش نشانی مناسب
قبل از پرداختن به مسئلۀ خرید کپسول آتش نشانی بد نیست که نگاهی به کلاس‌های مختلف آتش بیندازیم. همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، مطابق استاندارد جهانی 6 کلاس برای آتش تعریف شده است. این شش کلاس عبارت‌اند از:
1. کلاس A
به آتش‌سوزی‌هایی که در اثر اشتعال موادی مانند چوب، کاغذ یا پارچه به وقوع می‌پیوندد، کلاس A گفته می‌شود. برای اطفای حریق کلاس A می‌توان از انواع خاموش کننده ها استفاده کرد.
2. کلاس B
آتش ناشی از مایعات قابل اشتعال در کلاس B طبقه‌بندی می‌شود. راه خاموش‌کردن این نوع آتش‌سوزی‌ها، متوقف‌کردن زنجیرۀ فرایند شیمیایی با استفاده از مواد شیمیایی خشک یا هالوژنه است.
3. کلاس C
آتشی که در اثر گازهای قابل اشتعال ایجاد می‌شود، در ردیف کلاس C قرار می‌گیرد. راه خاموش‌کردن این دسته از آتش‌سوزی‌ها نیز مشابه کلاس B است.
4. کلاس D
آتش‌گرفتن فلزات قابل اشتعال تحت عنوان کلاس D شناخته می‌شود. خاموش‌کردن این نوع آتش‌سوزی کاملاً تخصصی است و باید توسط نیروهای آموزش‌دیده صورت بگیرد.
5. کلاس E
آتش‌سوزی بر اثر جریان برق در کلاس E دسته‌بندی می‌شود. به‌جز مواد رسانا از قبیل آب، از سایر انواع خاموش‌کننده ها می‌توان برای اطفای حریق کلاس E استفاده کرد.
6. کلاس F
آتش‌سوزی در اثر روغن‌ها و چربی‌های آشپزی و صنعتی در کلاس F قرار می‌گیرد. برای اطفای این نوع آتش‌سوزی باید روغن‌ها را با استفاده از آب یا اکسیژن رقیق کرد.
انواع کپسول آتش نشانی
حال وقت آن رسیده است که به اصلی‌ترین بحث در خرید کپسول آتش نشانی، یعنی انواع کپسول براساس محتوای درون آن‌ها بپردازیم. هریک از این کپسول‌ها کاربردهای خاصی دارند که در این قسمت به آن اشاره می‌کنیم.
1. کپسول آتش‌نشانی CO2
گاز کربن دی‌اکسید از مدت‌ها قبل به‌عنوان یک گاز اطفا‌کنندۀ حریق شناسایی شده است. از مهم‌ترین ویژگی‌های این گاز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• غیرقابل اشتعال؛
• بدون بو؛
• خنثی (با ترکیبات موجود در هوا وارد واکنش شیمیایی نمی‌شود)؛
• غیرسمی؛
• عایق جریان الکتریسیته؛
• فسادناپذیر؛
• سنگین‌تر از هوا (چگالی آن حدود 1.5 برابر هوا است).
تمام این ویژگی‌ها باعث شده است خرید کپسول CO2 به‌عنوان یکی از بهترین انواع خاموش کننده ها در بازار از محبوبیت بسیاری برخوردار باشد. کربن دی‌اکسید به‌خوبی روی سطح آتش را می‌پوشاند و مانع از رسیدن اکسیژن به آتش می‌شود.
این نکتۀ مهم کلید خاموش‌کردن آتش با استفاده از کپسول CO2 است. اگر قصد خرید کپسول آتش نشانی CO2 را دارید، باید توجه داشته باشید که این کپسول بیشتر در مکان‌های مسقف و برای خاموش‌کردن آتش کلاس E مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دو نکتۀ کلیدی درخصوص استفاده از کپسول آتش نشانی CO2 وجود دارد که عبارت‌اند از:
• در فضای باز به دلیل پخش‌شدن کربن دی‌اکسید نمی‌تواند اثر چندانی روی آتش داشته باشد.
• قدرت پرتاب آن بین 2 تا 4 متر است و به همین دلیل باید در فاصلۀ نزدیک به حریق استفاده شود.
2. کپسول آتش نشانی پودر و گاز
از کپسول آتش نشانی پودر و گاز برای خاموش‌کردن آتش کلاس‌های مختلف استفاده می‌شود. منظور از پودر خاموش‌کننده که در این نوع کپسول مورد استفاده قرار می‌گیرد، مواد شیمیایی‌ای هستند که خاصیت خاموش‌کنندگی دارند. در حالت کلی پودر این کپسول‌ها به دو دسته تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از:
• پودر شیمیایی: این پودر به‌جز آتش کلاس D برای سایر کلاس‌های آتش قابل استفاده است. پودرهای شیمیایی از ترکیب موادی نظیر بی‌کربنات سدیم، بی‌کربنات پتاسیم، بی‌کربنات اورۀ پتاسیم و پتاسیم کلراید تشکیل می‌شوند.
• پودر خشک: از این پودرها برای خشک‌کردن آتش کلاس D استفاده می‌شود. در ترکیب این نوع پودرها از موادی مانند سدیم، منیزیم و آلومینیوم استفاده می‌شود.
3. کپسول آتش نشانی آب و گاز
خرید کپسول آتش نشانی آب و گاز نیز به‌عنوان یکی از پرفروش‌ترین انواع خاموش کننده های موجود در بازار، به دلیل طرز کار آسان، از محبوبیت فراوانی برخوردار است. در این نوع کپسول‌ها از آب تحت فشار درون کپسول استفاده می‌شود.
با توجه به حضور آب، بدنۀ داخلی کپسول حتماً باید عایق شود تا به مرور زمان دچار زنگ‌زدگی نشود. برای تحت فشار قرار گرفتن آب داخل کپسول نیز معمولاً از کربن دی‌اکسید استفاده می‌شود. کپسول آتش نشانی آب و گاز معمولاً غیرقابل کنترل هستند؛ یعنی وقتی اهرم آن‌ها را فشار می‌دهید، تا زمان تخلیه‌شدن به کار خود به‌صورت پیوسته ادامه می‌دهند.
در این کپسول‌ها از نوعی کارتریج استفاده می‌شود که وقتی ضامن یا اهرم فشرده می‌شود، گاز از کارتریج عبور می‌کند و دیگر قابل برگشت نیست. معمولاً این کپسول‌ها در مدت‌زمان 60 ثانیه به‌طور کامل تخلیه می‌شوند. از این نوع کپسول برای اطفای آتش کلاس A استفاده می‌شود.
4. کپسول آتش نشانی فوم
کپسول آتش نشانی فوم برای خاموش‌کردن آتش‌های کلاس B یعنی مایعات قابل اشتعال استفاده می‌شود. در محتوای این کپسول‌ها از ترکیب فوم و آب با نسبت هشت به یک استفاده می‌شود.
درواقع به‌ازای هر هشت لیتر فوم، یک لیتر آب در کپسول ریخته می‌شود. فوم چگالی کمتری در مقایسه با مایعات دارد؛ درنتیجه وقتی روی سطح آتش ریخته می‌شود، پایین نمی‌رود و روی سطح آن باقی می‌ماند. به این ترتیب، اکسیژن به سطح آتش نمی‌رسد و زمینه برای خاموش‌کردن آن فراهم می‌شود.
در خرید کپسول آتش نشانی فوم باید توجه داشته باشید که قدرت پرتاب آن در حدود 5 متر است. محصول نهایی این کپسول به‌صورت کف روی سطح آتش را می‌پوشاند و آن را خفه می‌کند.
5. کپسول آتش‌نشانی بیورسال
کپسول‌های بیورسال برای خاموش‌کردن آتش‌های کلاس A، B و F مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کپسول‌ها که اصطلاحاً به کپسول آتش نشانی دوستدار محیط‌زیست نیز معروف هستند، به‌هیچ‌وجه دچار خوردگی نمی‌شوند و برای خاموش‌کردن آتش‌هایی که در مقیاس بزرگ رخ می‌دهند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
برخلاف سایر کپسول‌ها که معمولاً در خاموش‌کردن آتش مانع از رسیدن اکسیژن به حریق می‌شوند، این کپسول‌ها روی هر سه عامل اکسیژن، گرما و سوخت اثرگذار هستند.
نکات مهم در خرید کپسول آتش نشانی
در انتها لازم است مجموعه‌ای از نکات مهم را که درخصوص خرید و استفاده از انواع خاموش کننده ها باید مورد توجه قرار دهید، بررسی کنیم.
1. رنگ انواع کپسول آتش نشانی
با توجه به نوع کپسول آتش نشانی از رنگ‌های مختلفی برای بدنۀ کپسول‌ها استفاده می‌شود تا عموم مردم بتوانند با یک نگاه متوجه شوند که کپسول حاوی چه نوع مادۀ اطفاکننده‌ای است. بر همین اساس، انواع رنگ کپسول‌های آتش‌نشانی عبارت‌اند از:
• رنگ قرمز: کپسول با محتوای آب؛
• رنگ مشکی: کپسول با محتوای CO2؛
• رنگ سبز: کپسول بیورسال.
البته در کشور ما بسیاری از کپسول‌های آتش‌نشانی فارغ از آنکه محتوای آن‌ها چیست، به رنگ قرمز تولید می‌شوند. به همین دلیل، در هنگام خرید کپسول آتش نشانی حتماً باید نوشته‌های روی کپسول را با دقت بررسی کنید.
2. قدرت پرتاب کپسول آتش نشانی
یک کپسول آتش‌نشانی بسته به نوع محتوا و همچنین ابعادش باید قدرت پرتاب مواد اطفاکننده را بین 2 تا 7 متر داشته باشد. اگر کپسولی قدرت پرتاب کمتری از این مقدار داشته باشد، قطعاً از نظر استاندارد به‌درستی طراحی نشده است.
3. درصد تخلیۀ محتوای کپسول آتش نشانی
هنگامی که از کپسول آتش نشانی استفاده می‌کنید، باید توجه داشته باشید که به‌هیچ‌وجه تمام محتوای داخل کپسول تخلیه نمی‌شود. تجربه نشان داده است که درصد تخلیۀ هریک از کپسول‌ها در‌صورتی‌که در حالت شارژ کامل قرار داشته باشند، به‌صورت زیر است:
• کپسول حاوی آب، کف، CO2 یا مواد هالوژنه: 95درصد؛
• کپسول پودری: 85درصد.
4. مدت‌زمان تخلیۀ کپسول آتش نشانی
بسته به نوع محتوای کپسول و ابعاد آن، چیزی حدود 8 تا 60 ثانیه زمان نیاز است تا محتوای کپسول تخلیه شود.
5. وزن انواع خاموش کننده ها
در خرید کپسول آتش نشانی باید توجه داشته باشید که با توجه به موقعیت مورد استفاده، باید کپسول‌هایی با وزن‌های گوناگونی به کار گرفته شود. انواع کپسول آتش نشانی برمبنای وزن به دو دسته تقسیم می‌شود:
• کپسول آتش نشانی دستی: این دسته از کپسول‌ها حداکثر 14 کیلوگرم وزن دارند.
• کپسول آتش نشانی چرخدار: کپسول‌های با وزن بیشتر از 14 کیلوگرم به‌صورت چرخدار عرضه می‌شوند.
6. محل نصب کپسول آتش‌نشانی
نکات متعددی درخصوص محل نصب کپسول آتش‌نشانی در موقعیت‌های مختلف وجود دارد. در اینجا به چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.
• کپسول با وزن بیش از 18 کیلوگرم باید به‌گونه‌ای نصب شود که ارتفاع بالای آن از سطح زمین نهایتاً 1 متر باشد.
• کپسول با وزن کمتر از 18 کیلوگرم باید به‌گونه‌ای نصب شود که بین بالای آن با سطح زمین حداکثر 1.5 متر فاصله باشد.
• کپسول به‌هیچ‌وجه نباید در معرض تابش مستقیم نور خورشید و همچنین برف و باران قرار بگیرد.
• کپسول آتش نشانی مناسب منازل باید در مجاورت درب‌های ورودی و خروجی آپارتمان‌ها تعبیه شود.
• در آپارتمان‌ها بهتر است که برای هر طبقه حداقل یک کپسول آتش‌نشانی تعبیه شود.
7. عمر کپسول آتش نشانی
یکی از سؤالات مهمی که معمولاً در خرید کپسول آتش نشانی مطرح می‌شود این است که عمر یک کپسول چقدر است؟ واقعیت این است که استاندارد بین‌المللی اطفای حریق (NFP) چیزی دربارۀ تاریخ انقضای کپسول‌ها بیان نکرده است. معمولاً برای تشخیص این موضوع که کپسول کارایی خود را از دست داده است یا خیر، باید تست تخصصی هیدرواستاتیک روی آن انجام شود.
8. شارژکردن کپسول آتش‌نشانی
یکی از نکات مهمی که درخصوص شارژکردن کپسول آتش‌نشانی باید مورد توجه قرار بگیرد، زمان مناسب برای این کار است. عوامل مختلفی در این زمینه مؤثر هستند؛ اما در حالت کلی کارشناسان آتش‌نشانی یک کارت را روی هر کپسول قرار می‌دهند که تاریخ دقیق شارژ بعدی کپسول را روی آن یادداشت می‌کنند. باید طبق این کارت برای شارژکردن کپسول اقدام کنید.
9. قیمت کپسول آتش نشانی
عوامل مختلفی روی قیمت خرید کپسول آتش نشانی اثرگذار هستند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
• نوع کپسول؛
• اندازۀ کپسول؛
• تجهیزات کپسول؛
• برند تولیدکنندۀ کپسول؛
بهترین مرکز خرید کپسول آتش نشانی در تهران کجاست؟
آنچه مطالعه کردید، تمام نکات ضروری بود که قبل از خرید کپسول آتش نشانی حتماً باید مورد توجه قرار دهید. در کنار تهیه این‌گونه وسایل ایمنی، ضرورت دارد که حتماً با نکات اساسی در استفاده از انواع خاموش کننده ها نیز آشنایی حاصل کنید که بتوانید در مواقع لزوم در سریع‌ترین زمان ممکن و به‌صورت صحیح از آن‌ها استفاده کنید.
نگران قیمت کپسول آتش نشانی نباشید. شاید در تمام عمر شما فقط یک‌بار نیاز به آن پیدا کنید؛ اما تردید نداشته باشید که در همان یک مرتبه جلوی وارد شدن خسارت سنگینی را به شما خواهد گرفت. خساراتی که بعضاً در صورت در اختیار نداشتن کپسول آتش نشانی با چندین برابر هزینه‌کردن قابل جبران نیست.
اگر قصد خرید کپسول آتش نشانی را دارید، می‌توانید از بهترین مارک کپسول آتش نشانی موجود در بازار که نیکوکار آنرا عرضه می‌کند، استفاده کنید. تمام محصولات ایمنی در صنایع فلزی نیکوکار با بالاترین سطح ایمنی و مطابق با استانداردهای روز دنیا عرضه می‌شوند.
به خاطر داشته باشید که هر آتش‌سوزی‌ای یک روز خاموش می‌شود. مهم آن است که در سریع‌ترین زمان ممکن این کار صورت بگیرد. با خرید کپسول آتش‌نشانی، خود را بیمه کنید.