هنگام آتش سوزی تنها کاری که می‌توان انجام داد، خاموش کردن آتش است. اما باید قبل آن با انواع آتش و منبع آتش سوزی آشنایی کافی داشته باشید تا بتوانید بهترین روش خاموش کردن را انتخاب کنید. در این مقاله قصد داریم روش های اطفاء حریق را به طور مختصر و مفید بیان کنیم. پیش از هر چیزی باید عواملی که مثلث آتش را تشکیل می‌دهد، حذف کنیم. با انجام این کار آتش به راحتی خاموش می‌شود.
انواع دسته بندی و روش های اطفاء حریق و یا آتش
برای آن که بتوانید آتش سوزی را خاموش و کنترل کنید، باید آنها را به چند گروه بر اساس ماهیت ماده سوختنی دسته بندی کرد که این موارد به شرح زیر است.
- گروه A (مواد خشک)
- گروه B (روغن ها)
- گروه C (گازها)
- گروه D (فلزات)
- گروه E (الکتریکی)
- گروه F (روغن و چربی های آشپزخانه)
1. گروه A (مواد خشک)
گروه A یکی از متداول‌ترین نوع آتش سوزی است که از سوختن موادی مثل؛ پارچه، چوب، کاغذ و مواردی از این قبیل که هنگام سوختن خاکستر می‌شوند اشاره دارد.
2. گروه B (روغن ها)
در این گروه مایعات قابل اشتعال مثل؛ انواع روغن‌ها، بنزین، الکل و مواردی از این قبیل قرار می‌گیرد. برای خاموش کردن این نوع آتش‌سوزی‌ها از آب استفاده نکنید؛ چرا که این مایعات به علت سبک وزن بودن روی آب جاری می‌شوند و آتش سوزی گسترش پیدا می‌کند.
3. گروه C (گازها)
گروه c که مربوط به انواع گاز است در استانداردهای مختلف معرفی شده، به طوری که در استانداردهای آمریکایی آتش‌سوزی‌های الکتریکی شامل؛ آتش‌سوزی‌ها ناشی از سیم کشی، تابلو برق، تجهیزات الکتریکی و… است، اما استانداردهای اروپایی گروه c به گازهای قابل اشتعال همچون پروپان، متان، بوتان و… مربوط می‌شود. گروه E مربوط به آتش سوزیهای الکتریکی است.
4. گروه D (فلزات)
این گروه مربوط به آتش سوزی‌هایی ناشی از فلزات قابل اشتعال مثل؛ پتاسیم، سدیم، منیزیم و… است که اغلب در مکان‌های خاص مثل آزمایشگاه اتفاق می‌افتد.
5. گروه E (الکتریکی)
گروه E در استانداردهای اروپایی معرفی شده و آتش سوزیهای الکتریکی جزء آن هستند.
6. گروه F (روغن و چربی های آشپزخانه)
دسته بندی جدیدی که به تازگی به انواع آتش سوزی اضافه شده مربوط به انواع چربی‌های پخت و پز است.
جدول انواع دسته بندی حریق
انواع روش‌های اطفاء حریق
سه عوامل مهم، اکسیژن، حرارت و مواد سوختنی در ایجاد حریق موثر هستند. در واقع این سه عامل مثلث آتش را تشکیل می‌دهند. روش‌های اطفاء حریق بسیار است و شما باید از بین آنها بهترین و مناسب‌ترین روش را انتخاب و به خاموش کردن آتش اقدام کنید.
1. حذف اکسیژن یا هوا
در این روش برای خاموش کردن آتش تا جایی که می‌توانید باید اکسیژن هوا را در آتش کم کنید تا شعله خاموش شود؛ برای مثال با انداختن پتوی خیس روی آتش شعله خفه می‌شود. هوا یکی از عواملی است که از خاموش شدن حریق جلوگیری می‌کند؛ بنابراین با دور کردن یا کاهش اکسیژن آتش خاموش می‌شود. در نتیجه یکی از روش‌های اطفاء حریق حذف اکسیژن است.
2. سرد کردن و یا کاهش حرارت آتش
با توجه به تعریف نقطه اشتعال هر ماده سوختنی برای آتش گرفتن به گرما و اکسیژن نیاز دارد و در صورت بروز این اتفاق می‌توان برای کاهش حریق از روش سرد کردن استفاده کرد. در این روش دمای آتش کاهش پیدا کرده و اگر آتش سوزی گسترده بوده و خاموش کردن آن با مشکل مواجه است، می‌توانید با پاشیدن آب بر روی آتش شعله را خاموش کنید. از آنجایی که آب خاصیت خنک کنندگی دارد، بهترین روش برای کاهش دمای آتش است. با انجام این کار شعله آتش به تدریج کاهش یافته و خاموش می‌شود.
3. ایجاد لایه عایق
فوم یا کف مانند یک لایه عایق میان شعله آتش و هوا قرار می‌گیرد و از رسیدن اکسیژن به حریق جلوگیری می‌کند. این فوم‌ها با آب آمیخته شده‌اند و یکی ار بهترین روش‌های اطفاء حریق محسوب می‌شوند. البته می‌توان از پارچه، پتو خیس یا ریختن شن و ماسه روی شعله آتش آن را خاموش کرد.
4. استفاده از گازهای سنگین
یکی دیگر از روش‌های اطفاء حریق استفاده از گازهای سنگین است که وزنی حدود ۱.۵ الی ۵ برابر هوا دارند. این گازها روی آتش قرار گرفته و می‌تواند مثل پتو خیس، حریق را خاموش و از گسترش آن پیشگیری کند.
5. حذف و پاکسازی مواد سوختنی یا همان روش جداسازی
در این روش اطفاء حریق باید مواد اشتعال‌زا و منابع سوختنی را از آتش جدا کنیم. نتیجه آن کاهش گسترش آتش سوزی است. برای مثال اگر گاز مواد اصلی آتش سوزی است، می‌توان با بستن شیر اصلی، گاز را قطع کرد. به عبارتی باید منبع آتش سوزی تشخیص داده شود تا آن را حذف یا از محل آتش‌سوزی جدا کرد.
6. قطع کردن واكنش‌های زنجيره‌ای
روش‌های اطفاء حریق بسیار است تا به اینجا با آنها آشنا شدید. اما روش دیگر اطفاء حریق، قطع کردن واکنش‌های زنجیره‌ای است. در این روش باید از جدیدترین تجهیزات آتش نشانی شیمیایی که شعله‌های آتش را کاهش می‌دهد یا از تبدیل فاز‌ها به یکدیگر از گسترش حریق جلوگیری کرد.
نکاتی در خصوص روش‌های اطفاء حریق
نکات مهمی در خصوص روش‌های اطفاء حریق وجود دارد که در ادامه این بخش به انواع کپسول آتش نشانی اشاره می‌کنیم.
- کپسول آتش نشانی حاوی پودر گاز، مناسب گروه‌های آتش A، B، C و D است و اغلب در مواردی از جمله آتش‌سوزی‌های بزرگ، مایعات اشتعال‌زا، گازهای اشتعال‌زا و منشا الکتریکی کاربرد دارد.
- کپسول آتش نشانی حاوی گاز دی اکسید کربن در گروه B و C قرار می‌گیرد و در آتش‌سوزی‌هایی که توسط برق یا مایعات اشتعال‌زا اتفاق می‌افتد کاربرد دارد.
- کپسول آتش نشانی بیورسال مناسب گروه‌های آتش A و B است. از کاربری‌های آن می‌توان به جامدات و مایعات قابل اشتعال، از قبیل چوب، پلاستیک، کاغذ، پارچه، گازوئیل، روغن‌ها و… اشاره کرد.
- کپسول آتش نشانی حاوی فوم، مناسب گروه آتش سوزی B است و تنها در مایعات اشتعال‌زا کاربرد دارد.
- کپسول آتش نشانی حاوی آب و گاز در گروه آتش سوزی A قرار دارد. معمولاً کاربری آن در لوازم و مصالح چوبی، مبلمان، فرش، موکت و کارتن است.
نتیجه‌گیری
در این نوشته توانستیم روش های اطفاء حریق را مورد بررسی قرار دهیم تا با استفاده از آنها بتوانید میزان آتش سوزی را به حداقل برسانید. با انجام این کار میزان خسارت مالی و جانی تا حدی کاهش می‌یابد؛ بنابراین در چنین شرایطی سعی کنید بهترین روش اطفاء حریق را انتخاب کنید. برای مقابله با آتش سوزی در منزل و مکان‌های مختلف می‌توانید از تجهیزات مجموعه نیکوکار استفاده کنید. چنانچه سوالی در این باره دارید در بخش انتهایی مقاله با مجموعه نیکوکار در میان بگذارید تا در اسرع وقت توسط کارشناسان پاسخ داده شود.
منبع: hardhattraining